Dwie cerkwie Rozdziela
Pierwsza cerkiew, p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, znajduje się niedaleko od skrzyżowania w centrum wsi, na prawo od drogi do Wapiennego. Cerkiew zbudowano w 1927 roku z ciosanego piaskowca, kryta jest blachą i posiada tylko jedną, centralnie umiejscowiona wieżyczkę.
Ma nietypową dla zachodniej Łemkowszczyzny architekturę. Zbudowano ją w okresie gdy wśród Łemków narastały tendencje rusofilskie. Być może stąd wzięła się niezbyt udana architektura cerkwi – można dopatrzyć się w niej próby naśladownictwa budownictwa cerkiewnego Rusi. Cerkiew pełni obecnie funkcję filialnego kościoła rzymsko-katolickiego.
Druga cerkiew, pod wezwaniem Opieki Matki Bożej (Pokrow), stoi w Rozdzielu od 1984 roku. Jest jednak znacznie starsza od wcześniej opisanej. Zbudowano ją w 1785 roku w Serednicy na Pogórzu Przemyskim. W 1891 roku była remontowana, a w roku 1900 dodano przedsionek i zakrystię. W 1907 roku artysta O.Pawlikowski wykonał ikonostas. Po 1947 roku, kiedy to wysiedlono mieszkańców Serednicy w ramach akcji „Wisła”, cerkiew pozostawała bez żadnego nadzoru. Z czasem ulegała coraz większej dewastacji – m.in. zerwano daszek nad nawą, co spowodowało przegnicie i wypadnięcie dolnych belek w ścianie nawy. Na początku lat osiemdziesiątych nie było już w niej ikonostasu (pozostała tylko zdekompletowana rama).
W 1984 roku świątynia została rozebrana, a drewniane elementy przewieziono do Rozdziela. W ten sposób uratowano przed zupełnym zniszczeniem cenny zabytek. Dziś w Serednicy miejsce po cerkwi znaczy tylko wieniec starych drzew.
Obecnie cerkiew znajduje się na południowym krańcu Rozdziela, przy granicy z Wapiennem. Obok stoi drewniana dzwonnica, pierwotnie ażurowa, a obecnie oszalowana. Znajduje się w niej dzwon ufundowany przez wiernych, którzy wyemigrowali do Ameryki.
Pamiątką po łemkowskiej przeszłości Rozdziela są też kamienne kapliczki i krzyże. Najciekawszy tego typu zabytek stoi tuż obok skrzyżowania tzw. Cesarskiego Traktu z Gorlic do Dukli z drogą Lipinki – Wapienne. Jest to figura św. Mikołaja, którą (według napisu na cokole) ustawiono tutaj w 1848 roku.
Janusz Karp
BIBLIOGRAFIA:
- Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty, Oficyna Wyd. REWASZ 1999
- Kryciński Stanisław Cerkwie w Bieszczadach, Oficyna Wyd. REWASZ 1995
Najnowsze komentarze