Stary drewniany wiatrak w Lipinkach
Jedną z ciekawszych budowli w Lipinkach był pochodzący z 1938 roku drewniany wiatrak.
Jest on w całości dziełem Władysława i Stanisława Patrzyków, którzy wykonali cały mechanizm młyński, oni także skonstruowali zapadkowy dozownik zboża, zastosowali również zapadkowy sposób blokowania od wewnątrz skrzydeł: chodziło o to, aby wiatr nie obracał nimi bez potrzeby.
Młyn należał w 1995 roku do Bronisława Patrzyka, który używał go jeszcze do mielenia na własne potrzeby. Podobno w ciągu godziny wiatrak mógł przerobić 50 kg zboża na mąkę razową lub śrutę. Istniały plany zainstalowania w urządzeniu prądnicy wytwarzającej elektryczność, ale po przeliczeniach okazało się, że inwestycja nie opłaci się.
Wiatrak miał bardzo nietypową budowę i właściwie trudno go sklasyfikować. Niektórzy uważają, że to raczej koźlak, choć do prawdziwego koźlaka także nie jest podobny. Bardzo ciekawe były w lipińskim młynie rozwiązania techniczne dotyczące systemu mielniczego.
Funkcje „króla” – podstawy konstrukcyjnej koźlaka – spełniała żelazna, zacementowana rura, wbita pionowo w ziemię – do niej przymocowano złożone w trójkąt belki, na których wspierała się podłoga, dźwigająca ciężar 4-metrowej budowli. Koźlak z Lipinek był drewniany, miał ściany i dach szalowane deskami.
Wnętrze wiatraka bardziej przypomina warsztat ślusarski, aniżeli młyn, ponieważ nie znajdzie w nim drewnianych kół palecznych i wałów, wszystko bowiem jest metalowe, suto przez właściciela zakonserwowane smarem. Obroty koła wietrznego (10 łopat – kazda złożona z dwóch desek – umocowanych na „sztycach”, czyli długich drągach zbiegających się gwiaździście na tarczy z wieńcem; w sumie 4 metry średnicy) osadzonego na krotkim poziomym wale, przekazywane są za pośrednictwem dwóch stożkowych kół zębatych na pionowy, również zelazny wał, który bezpośrednio napędza górny kamień mlyński. Miażdżące ziarno kamienie pochodzą z Bartnego, wykonane zostały z naturalnej skały.
Malowniczy, drewniany wiatrak, czy jak kto woli – koźlak, który niezmiennie od lat wpisywał się w lipiński krajobraz już nie istnieje. Został rozebrany.
oprac. Piotr Popielarz
BIBLIOGRAFIA:
WALD, Koźlak w Lipinkach, „Gazeta Wyborcza” 1995, nr 150 (1586). Powiat Słupski – Wiatraki, http://www.powiatslupsk.info/wiatraki.htm
Najnowsze komentarze