Herb Jastrzębiec i jego historia

Od czasu, gdy Wincenty Byszewski, oficer armii austriackiej ożenił się z wnuczką Jadwigi Straszewskiej, herb Jastrzębiec zawędrował do Lipinek i stał się w pewnym stopniu symbolem naszej miejscowości.

Od 1909 roku króluje na frontonie budynku dworskiego, a ostatnio władze lokalne czynią starania, aby stał się oficjalnym herbem gminy Lipinki. Już teraz zdobi internetowy portal gminny, a i w logo NIS Lipinek znajduje się jedna z jego wersji. Czujemy się więc zobowiązani, aby pokrótce przybliżyć jego historię.

OPISANIE HERBU

W polu błękitnem – w środku złotej podkowy ocelami do góry – krzyż kawalerski złoty. Nad hełmem w koronie jastrząb ze złotemi dzwonkami u nóg, podkowę z krzyżem w prawej wzniesioną trzymający.

OPISANIE CHARAKTERU RODZIN

Jastrzebiec … Ex Polonica gente ortum ducens … Viri in ea tyranidem et rem privatam proni; per quos et beatus Stanislaus Cracoviensis et Venterus Plocensis episcopi fuerunt occisi. Ob quam notam, dum huius domus nonnulli milites, occisione beati Stanislai secuta, ex Cracoviensi regione in Masoviam aufugissent, Boleszczyczy, quasi milites Boleslai regis, sunt nominati et id nomen usque in hodienum sorciuntur et retinent.

Jastrzębiec … Z polskiego plemienia zrodzony … Mężowie w nim skłonni do despotyzmu i ubiegania się o prywatę; przez nich tak Święty Stanisław krakowski jak Werner płocki biskupi zostali zabici. Z powodu tej zmazy, gdy niektórzy rycerze domu tego, po zabójstwie Świętego Stanisława, zbiegli z ziemi krakowskiej na Mazowsze, zostali nazwani Boleścicami, niby rycerzami króla Bolesława i imię owe losem wyznaczone aż po dziś dzień zachowują. (Jan Długosz, Insignia, 21)

LEGENDA

Z powstaniem tego herbu związana jest pewna legenda. Podczas panowania Bolesława Chrobrego – Łysą Górą, czyli obecnym Świętym Krzyżem, zawładnęli poganie. Korzystając z tego, że oblodzona góra była nie do zdobycia, bezkarnie urągali królewskim rycerzom, żądając by przynajmniej jeden z nich przyszedł bić się za Chrystusa. Usłyszał to rycerz Jastrzębczyk. Przyczepił do kopyt swojego konia wynalezione przez siebie podkowy, wdarł się na górę, pojmał jednego z pogan i przyprowadził do władcy. Innym rycerzom również rozdał podkowy i wtedy zdobycie pogańskiej fortecy nie było już trudne. Za swój czyn otrzymał herb z podkową i krzyżem a swój dawny znak – jastrzębia – umieścił na hełmie.

oprac. Piotr Popielarz