Wybierz Strona

Reklama

Łemkowska Męcina Wielka

Łemkowska Męcina Wielka
MĘCINA WIELKA – wieś w dolinie położonej pomiędzy masywami Łysuli i Męcińskiej Góry, ok. 10 km na południe od Lipinek.
Cerkiew Męcina Wielka - © Janusz Karp

Cerkiew Męcina Wielka – © Janusz Karp

Zasadźcą wsi na prawie niemieckim w 1377 roku był Miczko Kotka, pochodzący spod Jasła. Od 1415 roku wieś wchodziła w skład uposażenia miasta Biecza, później kilka razy zmieniała właścicieli. W XVI wieku wieś lokowano ponownie, tym razem na prawie wołoskim, bardziej dostosowanym do gospodarki pasterskiej. W XVII wieku wyodrębniła się część wsi, zwana początkowo Męcinką, a obecnie Męciną Małą. Nastąpił podział wsi pod względem narodowościowym – Męcinę Wielką zamieszkiwali Łemkowie, a Małą – Polacy.

Według podań Jan III Sobieski osiedlał w Męcinie wysłużonych żołnierzy nadając im prawo wydobywania „oleju skalnego” czyli ropy naftowej. Samoczynne wypływy ropy naftowej eksploatowano tu prymitywnymi metodami od niepamiętnych czasów. W 1853 roku August Gorayski założył tu kopalnię ropy naftowej, a jej szyby osiągały rekordową wówczas głębokość 230 metrów. W 1874 roku było tu już ponad 280 szybów. Tutaj Wojciech Biechoński, powstaniec z 1863 roku, późniejszy długoletni burmistrz Gorlic, po raz pierwszy na ziemiach polskich zastosował do wierceń maszynę parową.

W czasie I Wojny Światowej Męcina od grudnia 1914 do maja 1915 roku znajdowała się na przedpolu frontu, po stronie zajmowanej przez Armię Carską. W dniu 3 maja 1915 roku doszło tu do dramatycznej bitwy na bagnety. Ponoć walczono nawet w męcińskiej cerkwi, gdzie skryli się rosyjscy żołnierze.

Wspomnianą cerkiew pw. śś. Kosmy i Damiana zbudowano w 1807 r., a przebudowano w 1930 roku. Cerkiew zbudowana została w tak zwanym typie zachodniołemkowskim. Jest orientowana, czyli zwrócona sanktuarium w kierunku wschodnim. Ma trójdzielną bryłę, konstrukcji zrębowej, z wieżą o konstrukcji słupowej z pochylonymi ścianami.

Konstrukcja wieży jest niezależna od pozostałej części cerkwi – miało to zapobiegać uszkodzeniom cerkwi podczas rozkołysania dzwonów. Wewnątrz znajduje się dobrze zachowany ikonostas (niestety, przesłonięty ołtarzem) oraz dwa ołtarze w konwencji barokowej z XIX w. Kryta gontem cerkiew jest jedną z najpiękniejszych budowli tego typu w Beskidzie Niskim. Dziś pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego.

Jeszcze przed osadzeniem w Męcinie ludności wołoskiej istniała tutaj parafia rzymskokatolicka. Figura Matki Bożej z Dzieciątkiem, znana obecnie jako Matka Boska Lipińska, znajdowała się w tutejszym kościele. Pielgrzymowano do niej nawet zza węgierskiej granicy.

Wg legendy w czasie powodzi figura przypłynęła z Męciny Wielkiej do Lipinek rzeczką Lipianką. Wg innego podania rzeźba została wykradziona i przeniesiona na nowe miejsce. Najbardziej prawdopodobne jest jednak przeniesienie figury do Lipinek po spaleniu Męciny przez Węgrów pod przywództwem Tomasza Tarczaya w 1474 roku.

Niestety, figura, uznawana przez znawców za prawdziwe arcydzieło gotyckiego snycerstwa, spłonęła w 1972 roku podczas pożaru lipińskiego kościoła. Dziś kultem obdarzona jest jej kopia, w którą wbudowano zachowane fragmenty oryginalnej rzeźby.

Na wschód od cerkwi, na cmentarzu parafialnym, znajduje się wydzielona kwatera – cmentarz z I Wojny Światowej. Możemy tu oglądać dobrze zachowane pola grobowe z drewnianymi i żeliwnymi krzyżami projektu Hansa Mayra (projektował także wszystkie cztery cmentarze znajdujące się w gminie Lipinki).

Na zadbanym cmentarzu spoczywa 27 Austriaków i 71 Rosjan. Na stoku Łysuli, powyżej nowego cmentarza, widnieją dwie grupy krzyży. Ciekawa jest zwłaszcza ta wyżej położona. Jest to pozostałość XIX-wiecznego cmentarza łemkowskiego, z kilkoma oryginalnymi krzyżami z piaskowca, wykonanymi prawdopodobnie przez kamieniarzy z Bartnego.

Na jednym z grobów zachował się też piękny krzyż żeliwny z końca XIX wieku. Takie krzyże wykonywano w kilku odlewniach położonych w Beskidach – najbliższa znajdowała się w Gliniku Mariampolskim. Jednak formy do ich produkcji przywożono aż z Wiednia, gdzie projektowali je uznani artyści. Co ciekawe, handel akcesoriami nagrobnymi opanowali w całości kupcy żydowscy.

Męcina jest dobrym punktem wyjściowym dla górskich wycieczek – wschodnim krańcem wsi przebiega szlak z Wapiennego do Gorlic przez Łysulę (551 m n.p.m.).

 Tekst i zdjęcia: Janusz Karp

O autorze

Piotr Popielarz

Wydawcą, właścicielem i redaktorem naczelnym Niezależnego Internetowego Serwisu Lipinek jestem ja, czyli Piotr Popielarz. Pierwszą wersję portalu umieściłem na serwerze 17 listopada 2002 roku. Od tamtej chwili wiele się zmieniło, ale NIS Lipinek nadal trwa i żyje własnym życiem. Poniżej znajdziecie informacje o ludziach, którzy pomagają mi w tworzeniu serwisu. Mam nadzieję, że niebawem powstanie Redakcja z prawdziwego zdarzenia.

Zostaw odpowiedź

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Reklama

Nadchodzące wydarzenia:

  • sob.
    30
    mar
    2024

    Mecz LKS Łużna - LKS Nafta Kryg

    15:00Stadion w Łużnej

    Przełożony mecz 25. kolejki z 1-2 czerwca
    TABELA A KLASY

  • sob.
    06
    kwi
    2024

    Wielkie Otwarcie Centrum Budowlanego w Lipinkach

    09:00Lipinki (za Sklepem Centrum)

  • niedz.
    07
    kwi
    2024

    Wybory Samorządowe 2024

    7:00 - 21:00Lokale wyborcze
  • niedz.
    21
    kwi
    2024

    Akcja honorowego oddawania krwi w Libuszy

    8:00 - 13:00Remiza OSP Libusza

    Więcej szczegółów NIEBAWEM!

  • sob.
    18
    maj
    2024

    Bierzmowanie młodzieży z Parafii Lipinki

    18:00Kościół parafialny w Libuszy

    Bierzmowania udzieli Bp Edward Białogłowski

  • niedz.
    09
    cze
    2024

    Wybory do Parlamentu Europejskiego 2024

    lokale wyborcze

  • wt.
    03
    wrz
    2024

    Zbiórka odpadów wielkogabarytowych

    6:00 - 6:30Gmina Lipinki
  • niedz.
    15
    wrz
    2024

    Akcja Krwiodawstwa Klubu HDK Lipinki

    9:00 - 12:30Dom Wiejski w Lipinkach

    Bliższe szczegóły NIEBAWEM

  • sob.
    05
    paź
    2024

    VIII Maraton na Orientację "KIWON"

    07:00Baza: Hala Sportowa SP Lipinki

    Organizator: Towarzystwo "Jastrzębiec"

FACEBOOK

Najnowsze komentarze

Zanieczyszczenie powietrza (SMOG)

Archiwum