Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego

Piętnastotomowe dzieło wydane w końcu XIX wieku w Warszawie przez Filipa Sulimierskiego to opis prawie wszystkich miejscowości i innych toponimów z terenów które obejmowała pierwsza Rzeczpospolita.

Z tego wyjątkowo cennego wydania proponujemy sympatykom NIS Lipinek te hasła, które bezpośrednio wiążą się z obecną gminą Lipinki i najbliższymi okolicami.

BEDNARKA – wieś ruska na prawie wołoskiem, niegdyś królewska, w pow. gorlickim, przy drodze z Gorlic do Źmigrodu; około jej rozszerzenia, zaludnienia i uporządkowania zasłużył się Fiedor Mikulicz, sołtys bednarecki, jak świadczy dyplom Zygmunta III z 25 maja 1595 (niedruk.). Obecnie liczy 134 dm., 749 mieszk. przeważnie Rusinów; z tych 371 męż., 378 kobiet. Rozległości 2809 morg n. a. Od Gorlic 12 kil., od Biecza 15 kil. a od Źmigroda niespełna 2 mile. Parafia greko-katolicka w miejscu.

KRYG – wś w pow. grybowskim, leży przy gościńcu z Gorlic do Żmigroda, nad potokiem uchodzącym z prawego brzegu do Ropy, 381 m. npm. W płd. części obszaru ma lasy na górach, nad któremi panuje szczyt Dubniakowa góra, 488 m. npm. wysoka, w płn. zaś części źródła i rafinerye nafty. K. jest atynencyą do Kobylanki, należy do par. rzym.-katol. w Libuszy, a urzędu poczt. w Bieczu. Ma 814 mk. rzym.-katol. Wiek. posiadł. spadkobierców Al. Skrzyńskiego ma 257 mr. lasu; mn. pos. 870 roli, 134 łąk i ogr., 125 pastw. i 65 mr. lasu. Zdaje się, że ta wś została założoną za Władysława Jagiełły, albowiem w archiwum bieckiem znajduje się dyplom (dan w Krakowie w pojutrze po św. Małgorzacie r. P. 1470) Kaźmierza Jagiellończyka, w którym ten król powiada, że ś. p. Jadwiga królowa tę wś szpitalowi w Bieczu w pewnych sumach zapisała z obszernemi prawami i wolnościami, że ją z pozwoleniem królewskiem wykupił dla polepszenia doli zamku bieckiego Jakób z Dubna pisarz kor., starosta krak., ale dla pomożenia szpitalowi bieckiemu pozwala król teraz mieszczanom i rajcom bieckim to sołtystwo wykupić, przyczem je od wszelkich danin i ciężarów uwalnia (dyp. u Morawskiego, Sądecczyzna II, 256). K. graniczy na płn. z Libuszą i Lipinkami, na wsch. z Rozdzielem, na zach. z Kobylanką, na płd. z Męciną wielką i małą, od których jest oddzielony górą Dubniakową.

LIPINKI – wś w pow. gorlicki, 322 m. npm., zabudowana po obu brzegach bezimiennego potoku, uchodzącego do Libuszanki, dopływu Ropy z prawego brzegu. (Porównaj Lipinki, potok). Od wschodu otacza ją las zwany Tatraówką. Z 1418 mieszkańców rzym.-katol. przebywa stale 114 na obszarze więk. pos. p. Jadw. Straszewskiej. Jest tutaj parafia rzym.-kat., szkoła ludowa i rafinerya nafty. Teraźniejszy murowany kościół, z wieżą pobitą blachą, zbudował w roku 1782 Ewaryst hr. Kuropatnicki, autor Herbarza polskiego i Geografii Galicyi, wydanej bezimiennie w Przemyślu w r. 1786. W tej książce tak opisuje Kuropatnicki L. „Wś hr. Kuropatnickich, pięknym nowo wymurowanym kościołem ozdobnym, mauzoleami wielu, wieżą wysoką blachą pobitą i obszernem obmurowaniem kościoła z murowanemi domami dla duchowieństwa ozdobiona.” Dawniej należała parafia do dyec. krakowskiej, dekanatu bieckiego; ale o założeniu parafii nie znamy żadnej wiadomości. Według aktów wizytacyi biskupiej z r. 1767 zbudował dawniejszy kościół Jan na Żywcu i Pieskowej Skale Wielopolski, ssta biecki i bocheński. Teraz parafia należy do dyec. przemys. dek. żmigrodzkiego i obejmuje Bednarkę, Pagorzynę i Rozdziele z ogólną liczbą 1852 rzym.-katol. i 40 izrael. Pos. wiek. ma obszaru 88 mr. roli i 324 mr. lasu; mniej. pos. 1128 mr. roli, 296 mr. łąk i ogr., 144 mr. pastw, i 99 mr. lasu. L. graniczą na północ z Woytową, na wschód z Dzielem, na południe z Rozdzielem, a na zach. z Libuszą. Kopalnie nafty badał tu Windakiewicz (Olej i wosk skalny, 1875). Obszar ropodajny znajduje się na równinie między Krygiem i Rozdzielem. Szybów jest 40, ale tylko jeden był w 1875 r. 71 sążni głęboki i wiercono go machiną parową. Przy kopaniu natrafiano na następujące pokłady: najprzód żywiczny łupek, dalej zielonawy ił, a w głębokości 15 sążni dwie stopy gruby drobnoziarnisty piaskowiec; następnie znowu do 30 sążni zielonawe iły, po nich drugi cztery stopy gruby piaskowiec, a w końcu do 60 sążni mydlasty ił naprzemian z piaskowcem. Pierwszą ropę wydobywano w głębokości 12 do 15 sążni, ważącą 28 do 30° B. Ta niedopływała tak stale, jak druga ropa w głębokości 25 do 60 sążni. Za studnie na chłopskich gruntach płacono 75 zł. Dzienna zapłata wynosiła 50 centów dla robotnika, a 80 dla górnika. Wpływ moralny kopalni był szkodliwy, ponieważ bogacący się włościanie oddawali się pijaństwu. Por. także Walter H. i dr. E. Dunikowski: Geologiczna budowa naftonośnego obszaru zachodnio-galic. Karpat, Kosmos 1882, str. 262 i nast., szczególniej str. 288. Por. Czarne.

PAGORZYNA – wś, pow. gorlicki, par. rz.-kat. w Lipinkach, urz. poczt. w Dębowcu (o 10-6 klm.), rozciąga się na płdn.-wsch. stoku lesistego wzgórza Swierza (438 mt.), w położeniu 268 mt. npm. Mały potok, wypływający z lasu Tatarówka, dzielącego tę wieś od Lipinek, skrapia jej grunta i uchodzi do Lasowej, dopływu Ropy z lewego brzegu. Na płdn. i zach. graniczy z Pagórkiem. Ma 72 dm., 450 mk. (224 męż., 226 kob.), 448 rzym.-kat. i 2 izraelitów. Pos więk. ma 133 mr. roli, 73 mr. łąk i ogr., 20 mr. pastw. i 715 mr. lasu: pos. mn. 163 mr. roli, 52 mr. łąk, 17 mr. pastw. i 4 mr. lasu.

ROZDZIELE – wś, pow. gorlicki, w okolicy pagórkowatej, przy drodze z Gorlic na wsch. do Żmigrodu, u zlewu pot. Wapienki i Węglisk, dopł. Libuszanki. Par. rz.-kat. w Kobylance a gr.-kat. w Męcinie. Odl. od Biecza 12 klm. na płd.-wschód. Położona w okolicy ropodajnej, ma kopalnię nafty, którą eksploatują 3 towarzystwa; 93 dm. i 547 mk., 35 rz.-kat., 507 gr.-kat i 3 izrael. W środku wsi znajduje się murowana cerkiew, filia do par. w Męcinie. Obszar wiek. pos. (Ad. Skrzyńskiego) ma 43 mr. lasu; pos. mn. wynosi 588 roli, 200 łąk i 500 past. W 1581 r. była wś własnością Cieklińskiego (Pawiński, Małop. 114). Graniczy na zachód z Krygiem, na wschód z Bednarką, na płn. z Lipnikami, a na płd. z Męciną Wielką i Wapiennem.

WÓJTOWA – wś, w pow. gorlickim, w okolicy podgórskiej, nad pot t. n., dopł Libuszanki (dopł. Ropy). Wś rozłożyła się po obu brzegach potoka, w dolinie zasłoniętej od wschodu góra Swierzem (438 mt.), od płn. Łysą górą (350 mt.) a od płd. działem wodnym tegoż potoka i Libuszanki. We wsi jest ekspozytura rz.-kat. z drewnianym kościołem i szkoła ludowa. Nie- wiadomo w którym roku zbudowano i konsekrowano kościół, jednak już w XVI w. była tu parafia., którą 16 czerwca 1611 r. przydzielono do Lipinek jako filią. Wś ma 199 dm. i 1216 mk. (608 męż., 608 kob.) rz.-kat., prócz 33 izr. Pos. tabularna (H. Klimontowicza) wynosi 128 mr. roli, 11 mr łąk, 3 mr. past., 51 mr. lasu i 1256 sąż. parcel bud.; pos. ran. 1344 mr. roli, 134 mr. łąk, 177 mr. past. i 90 mr. lasu. Znajdują się tu pokłady nafty. W r. 1880 były czynne cztery szyby dobywające ropę. Należała do starostwa bieckiego. W 1581 (Pawiński, Małop., 124) miała osobną parafią. Liczyła 16 łan km , 8 kom. z bydłem, 7 kom. bez bydła i 1 rzem. W. graniczy na płn z Korczyną przedmieściem bieckiem Bylną i Głęboką, na wschód z Harklową, na płd. z Pogorzyną i Libuszą, a na zach. z Libuszą.

WAPIENNE – wś, pow. gorlicki, nad pot. Wapienką, uchodzącym pod nazwą Libuszanki do Ropy z praw. brzegu. Wś zajmuje wąską dolinę potoku, wzn. 383 mt. npm., otoczoną wzgórzami, wzn. na północy 577 mt., na wsch. 649 mt. a na płd 542 mt. Znajdują się tu źródła siarczane i naftowe. Paraf. rz.-katol. w Męcinie Wielkiej. Wś ma 56 dm. i 334 mk., 328 rz.-kat. a 6 izrael. Pos tabularna (Wandy Wittigowej) ma 145 mr. lasu i 396 sąż. parcel. bud.; pos. mn. 375 mr. roli, 155 mr. łąk i ogr. i 595 mr. lasu. Długosz nie wspomina tej wsi. W roku 1581 (Pawiński, Małop., 121) liczyła 9 półłanków km. i łan sołtysi. Należała do ststwa bieckiego. Graniczy na zach. z Męciną Wielką, na płn. z Rozdzielem a na płd. z Pstrążnem