Kpr. Eugeniusz Swatek – jedyny żołnierz kampanii wrześniowej poległy w Lipinkach

Kapral Eugeniusz Swatek zginął w tajemniczych okolicznościach 7 września 1939 roku, na dzień przed zajęciem Lipinek przez wojska niemieckie. Został zabity, prawdopodobnie omyłkowo, przez stacjonujących na linii Wójtowa – Sochacz – Rozdziele, żołnierzy polskich. Taką wersję wydarzeń przedstawia w swej monografii Lipinki. Zarys dziejów Aleksander Karp.

Kim był Eugeniusz Swatek? Zapisy w parafialnej księdze zgonów wskazują, że służył w 1. batalionie Korpusu Ochrony Pogranicza „Skole” wchodzącego w skład 1 Pułku KOP „Karpaty”. Urodził się 15 stycznia 1915 roku we wsi Błotnowola (Błotna Wola) w powiecie stopnickim (Świętokrzyskie). Skrupulatny ks. Jan Rysiewicz, który dokonał pochówku nieszczęsnego żołnierza, zanotował również, że był kawalerem. Aleksander Karp w swej książce pisze, że Swatek pochodził z Cieszyna – być może mieszkał tam przed mobilizacją, ale może to być także pomyłka.

Choć Aleksander Karp, pisząc o tych wydarzeniach, nie podaje nazw jednostek wojskowych, przynależność Eugeniusza Swatka do 1. batalionu KOP „Skole” nie pozostawia wątpliwości. 7 września 1939 roku żołnierze batalionu „Skole” pod dowództwem mjra Jerzego Dembowskiego wycofywali się z Gorlic szosą na Nowy Żmigród, tocząc po drodze walkę z nieprzyjacielem. To właśnie ta jednostka jest najprawdopodobniej odpowiedzialna za wydarzenia w Rozdzielu, o których traktuje artykuł Szymona Jakubowskiego: Masakra we wsi Rozdziele 7 września 1939 roku.

Jak doszło do śmierci kpr. Eugeniusza Swatka? Aleksander Karp winą za jego śmiertelne postrzelenie obarcza żołnierzy polskich, którzy okopali się na linii Wójtowa – Sochacz – Rozdziele i jeszcze tego samego dnia w obliczu przeważających sił niemieckich wycofali się na wschód. Wydaje się, że jednostką tą mógł być 2. batalion KOP „Delatyn” mjra Augustyna Swaczyny, który przez Pagorzynę i Radość wycofywał się tego dnia w kierunku Jasła. W każdym razie w książce Lipinki. Zarys dziejów dokładnie wskazane jest miejsce śmierci Swatka – „pole Władysława Karpa, niedaleko gospodarstwa Wojciecha Dybasia”.

Ciało kaprala Eugeniusza Swatka pochowane zostało na cmentarzu w Lipinkach, a następnie po wojnie jego prochy przewieziono na zbiorowy cmentarz w Gliniku Mariampolskim.

Na fotografii z zasobów IPN żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza